Stress en burn-outs bij jongeren begint al bij de start van hun carriére

Mensen met stress en burn-outs hebben een kort lontje

Een veel voorkomende klacht bij stress en burn-out is prikkelbaarheid, een kort lontje. Carlijn: ‘Mensen zeggen: “Ik vind het vreselijk, want zo ben ik helemaal niet.” Mensen kunnen last hebben van slapeloosheid, zich depressief voelen of paniekaanvallen krijgen. Ook op het werk kunnen allerlei problemen ontstaan. Ze kunnen zich bijvoorbeeld niet goed meer concentreren. Ze maken fouten en zijn verschrikkelijk moe. Alles is hen te veel.’

Burn-outs hebben verschillende oorzaken

Hoe komt het dat zoveel jonge mensen tegenwoordig last hebben van deze klachten? Volgens Carlijn zijn er verschillende oorzaken. ‘Aan de ene kant speelt iemands karakter een rol. De ene persoon is nu eenmaal gevoeliger voor stress dan de ander. Maar er komt ook een stuk opvoeding en een stuk sociale omgeving bij kijken. Al die facetten spelen mee.’

1: Stress begint al bij kinderen bij de cito-toets

Daar komt bij dat de wereld van nu sterk is veranderd, benadrukt Carlijn. ‘Zo hadden we vroeger grote gezinnen, met soms wel tien of meer kinderen. Ouders maakten zich niet zo druk om hen. Tegenwoordig hebben we maar een of twee kinderen en die “moeten” het wel goed doen. Daardoor wordt de druk soms wel heel groot. Bovendien moeten kinderen op steeds jongere leeftijd presteren. Kleuters van vier krijgen tegenwoordig op school al Cito-toetsen. Ik was op die leeftijd nog gewoon lekker aan het spelen in de poppenhoek.’

2: Iedereen werkt bij veel meer werkgevers over de jaren

Ook qua werk is er de laatste decennia natuurlijk veel veranderd. ‘Vroeger werkte je vaak je hele leven bij één werkgever, dat voelde heel veilig. Nu vinden we allemaal dat we onszelf zoveel mogelijk moeten ontwikkelen. En onze omgeving doet daar graag aan mee. Als ik langer dan vijf jaar ergens werk, beginnen mijn vriendinnen al te vragen of het niet eens tijd wordt voor een nieuwe baan.’

3: Sociale media legt meer druk op ons als maatschappij

En dan zijn er nog de sociale media die voor extra druk zorgen en waar alles er altijd perfect uitziet. Carlijn: ‘Niemand zet op Facebook dat hij aan het twijfelen is over zijn werk. Maar als iemand een nieuw contract heeft getekend, dan wordt dat breed uitgemeten. We vinden het moeilijk om twijfels en falen met elkaar te delen, waardoor we er misschien wel langer mee blijven zitten dan nodig.’

Hoe voorkom je een burn-out?

Het leven is dus drastisch veranderd, daar kunnen we niet zo heel veel aan doen. Maar hoe voorkom je een burn-out, waar moet je alert op zijn? Carlijn: ‘Dat is best een lastige vraag. Veel mensen met een burn-out zeggen: “Ik had nooit gedacht dat dit mij zou overkomen.” Maar als ze terugkijken, dan zien ze wel een patroon. Het probleem is dat we eigenlijk allemaal wel weten wat goed voor ons is – voor de een is dat een uurtje sporten, voor de ander een avondje lui op de bank – maar dat je dit makkelijk vergeet als de stress toeneemt. Als je het bijvoorbeeld heel druk hebt op het werk, is je reactie automatisch dat je meer gaat werken. Het gezonde gedrag stel je uit. Je denkt: Sporten doe ik morgen wel weer, nu moet ik eerst die deadline halen. Vaak zie je dat zo’n patroon er langzaam insluipt. Je gaat maar door, zonder tijd te nemen om op te laden.’

Stress is natuurlijk en gezond

Stress is eigenlijk een natuurlijk en gezond proces, zegt Carlijn. ‘Wanneer onze voorouders een beer tegenkwamen, zorgde de stress voor een gezonde overlevingsreactie. Bij stress treedt er namelijk een automatisch proces in werking: je lichaam zet zich in spierspanning om in actie te komen. Vroeger duurde zo’n stressmoment maar kort. Tegenwoordig worden we echter de hele tijd blootgesteld aan stresssignalen. Elk mailtje, elk bliepje van je telefoon leidt tot een reactie. We zijn continu alert en gespannen. En daardoor voelen we niet dat het niet goed met ons gaat. Totdat we echt uitvalverschijnselen krijgen.’

Houdt de balans tussen inspanning en ontspanning

Wil je in balans blijven, dan moet je zorgen voor evenwicht tussen inspanning en ontspanning. En tussen mentaal en fysiek bezig zijn. ‘Het is goed om af en toe bewust de tijd te nemen om je te ontspannen en je meer bewust te worden van waar je staat. Dat kan bijvoorbeeld met yoga of mindfulness’, zegt Carlijn. ‘Maar je kunt het ook wat rationeler aanpakken. Bijvoorbeeld door met jezelf af te spreken dat je elke maandag-, woensdag- en vrijdagavond heel bewust je laptop uitzet en die avonden te ontspannen met een boek, door te sporten of iets sociaals te doen. Zorg voor evenwicht, dat is het belangrijkste advies. Wat ook belangrijk is, is dat je keuzes gaat maken. Wat wil je met je werk, je studie en privé leven. Maak een keuze die bij je past, dat geeft rust.’